---

Vertigo (1958) - Μεταφρασμένος Τίτλος: Δεσμώτης του Ιλίγγου - Γνωστό και ως: Alfred Hitchcock`s Vertigo
Νουάρ | 128' |
	Πρεμιέρα στην Ελλάδα: Δευ 4 Ιαν 1960 Ημερομηνία κυκλοφορίας DVD: 19/11/2008 Ημερομηνία κυκλοφορίας BluRay: 23/5/2013 Χρώμα: Έγχρωμο Ήχος: Mono Γλώσσα: Αγγλικά
	Δημοτικότητα: n/a Αξιολόγηση:    (8.06/10) Aντιφατικότητα ψήφων:
- Υπότιτλος: Ένα θρίλερ του Χίτσκοκ. Πρέπει να το δείτε από την αρχή! - Gallery:

---

- Κριτική από το Cine.gr:

Τρίτη 9 Ιουνίου 2009

Υπάρχουν στιγμές που το σελιλόιντ συνυπάρχει με την αθανασία κι όταν καλούμαστε να μιλήσουμε για τον καλύτερο Hitchcock έχουμε πρώτιστα ξεπλύνει το σινεφιλικό μας στόμα. Δεν ξέρω πώς να ασχοληθώ κι εγώ με αυτή την ταινία και να μη πω πράγματα που έχουν αναφερθεί πολλάκις και σίγουρα έχουν ήδη παρελάσει από τα μάτια σας. Να μιλήσω για το οπτικό μέρος ή το συμβολικό; Να αναφερθώ στο ψυχολογικό βάθος ή στην κλασικότητα κάποιων σκηνών; Θα προτιμούσα να ξεκινήσω με την καλύτερη τουριστική και εκ βάθους περιήγηση στο Σαν Φρανσίσκο…

Η καλιφορνέζικη πόλη ήταν συχνά το σκηνικό χολιγουντιανών επιτυχιών και δεν επιλέχτηκε καθόλου τυχαία από τον μαιτρ. Ο Hitchcock περνάει από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του, λες και θέλει να αναπληρώσει την έλλειψη δεύτερων ρόλων με τις πτυχές αυτής της πόλης. Πέρα από την «βαθειά» κλασική σκηνή στην γέφυρα Γκόλντεν Γκέιτ, υπάρχουν αυτοί οι καμπυλωτοί ασφαλτόδρομοι, με τα σκαμπανεβάσματα που ανταποκρίνονται στην ασταθή ψυχολογία του ήρωα. Οι ιεαροποστολές που ανεβάζουν το αίσθημα του μεταφυσικού. Οι αιώνιες δρυς που χαρίζουν διαχρονικότητα κι ένας κομμένος κορμός που σηματοδοτεί τον άνευ αξίας θάνατο του ενός μέσα στον χρόνο. Το μουσείο τέχνης που εντείνει την καλλιτεχνική φόρμα του σκηνοθέτη πάνω στην αναζήτηση της αιωνιότητας της εικόνας και την πλαστή αναπαραγωγή της. Η εκκλησία με το καμπαναριό, ιδανικό σκηνικό για τον ίλιγγο.

Πάντα ήταν συμβολικός ο Hitchcock, αλλά μετά τον Σιωπηλό Μάρτυρα και μέχρι το Μάρνι πρώτο του μέλημα ήταν να δένει τα σενάρια και την τεχνική του με αυτούς τους συμβολισμούς. Καθόλου τυχαία, μιλάμε για την απόλυτη του περίοδο έμπνευσης. Ο Δεσμώτης είναι πρώτιστα η ταινία μυστηρίου που κάνει τις υπόλοιπες τού είδους να ντρέπονται. Σου δίνει μια ελάχιστη ευκαιρία να λύσεις τον γρίφο του, αλλά το σημαντικό είναι πως στην δίνει και δεν στην στερεί. Κι ο γρίφος είναι ένα περίτεχνο παιχνίδι συνωμοσίας ανάμεσα στον δημιουργό και τον συγγραφέα και ενάντια στον κεντρικό ήρωα και τον θεατή. Ο θεατής δεν μπορεί παρά να ακολουθεί την γνώση και τα βήματα του κεντρικού ήρωα και να πάσχει από τις δικές του ψυχολογικές μεταπτώσεις, τον δικό του ίλιγγο. Ο James Stewart στα χνάρια του χαρακτήρα του Σιωπηλού Μάρτυρα κι αυτού του Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων του Cary Grant. Η πιο αγαπημένη από τις χιτσκοκικές ηρωίδες, η Kim Novak, είναι ο δαίμονας μεταμορφωμένος σε γυναίκα. Ισχυρός ώστε να αγγίζει τα βάθη της ψυχής, ανίσχυρος όταν τον αποκαλύπτεις. Η μόνιμη σχέση αγάπης-μίσους του μαιτρ με το γυναικείο φύλο βρίσκει το ιδανικό του αντίκρισμα.

Η τεχνική είναι πάντα σύνθετη, όσον αφορά την οπτική της ταινίας. Ο Hitchcock δεν χαρίζει στην τύχη κανένα του πλάνο και θέλει πάντα την ιδανική γωνία για τον φακό του, την ιδανική φωτογραφία για κάθε αντανάκλαση φωτός. Μια ταινία που αν ήταν ασπρόμαυρη θα έχανε την μισή της γοητεία κι αυτό είναι κάτι που ισχύει σπάνια. Προσέξτε την ονειρική σκηνή ως έναν προάγγελο του ποιοτικού κινουμένου σχεδίου του σήμερα, με σαφή επιρροή από τον φίλο Salvador Dali. Προσέξτε το εφέ του ιλίγγου και το πόσο κοντά είναι στην ρεαλιστική οπτική της παραμορφωτικής ασθένειας.

Τίποτα άλλο μην προσέξετε, παρά μόνο το να μη χάσετε ακόμα μια ευκαιρία συνάντησης με την αθανασία της έβδομης τέχνης. Και η πεμπτουσία αυτής είναι να σε ξεγελάει και να σε υπνωτίζει, κάτι που ο Δεσμώτης γνωρίζει άψογα να πράττει…

Βαθμολογία: (5/5)

Σταύρος Γανωτής

---

Οταν ο Alfred Hitchcock εξεδηλωσε την επιθυμια του να αποδωσει κινηματογραφικα το εργο των Boileau – Narcejac, Les Diaboliques –επιθυμια που οπως γνωριζετε δεν πραγματοποιηθηκε ποτε καθως το εργο γυρισε ο μεγαλος Clouzot – οι δυο θεωρητικοι της αστυνομικης κουλτουρας αποφασισαν οτι δεν μπορουσαν και κυριως δεν ηθελαν να αγνοησουν τον μετρ του σασπενς. Κατοπιν τουτου εγραψαν το D’ entre les morts με κυριο σκοπο να το δουν μεταφερμενο στην μεγαλη οθονη απο τον Hitch. Ετσι κι εγινε.

Στην κινηματογραφικη του version το εργο ονομαστηκε Vertigo. Θα καταλαβετε το γιατι. Το φιλμ του Hitchcock ειναι μια περιπλοκη πραγματεια πανω στην ζωη και στον θανατο, στην πολυπλοκοτητα των ανθρωπινων ψυχωσεων και στα ακαθοριστα κινητρα μιας παθιασμενης αγαπης. Δεν υπαρχει αμφιβολια οτι η ταινια λειτουργει σε τοσα επιπεδα που σε ενα κειμενο αυτης της εκτασης, νυξεις μπορουν να γινουν μονο για την αποτελεσματικοτητα της σε καθενα απο αυτα. Κατ’ αρχας σε μια πρωτη αναγνωση το φιλμ ειναι μια ιστορια μυστηριου. Διαθετει αναμφισβητητα ολες τις χαρες ενος καλογυρισμενου αστυνομικου θριλερ, με μια σειρα ανατροπων σε ανιουσα κλιμακα και σωστη δοσολογια σασπενς. Ο θεατης ειναι ερμαιο της ευρηματικοτητας του σκηνοθετη και της ικανοτητας του να δημιουργει μια ατμοσφαιρα που, ενω εμπεριεχει μια μονιμη απειλη (ακομη και προς τον θεατη), ο τροπος με τον οποιον την χειριζεται σε αλλα σημεια ανεβαζει την αδρεναλινη στα υψη και σε πολλα σημεια προκαλει ως και ανακουφιση.

Ομως σε αυτο το κειμενο, στο οποιο σημειωνω οτι δεν προκειται να συμπεριλαβω την υποθεση του εργου καθολου για ευνοητους λογους, δεν θα επιμεινω τοσο στον τροπο που δομει ο σκηνοθετης τα ονομαστα του θριλερ ουτε στον λογο που τον καθιερωσε ως τον δασκαλο του ειδους. Γι’ αυτο θα χρειαζονταν μια εμπεριστατωμενη μελετη πολλων σελιδων. Κυριως θα επιμεινω στην ψυχολογικη διασταση του φιλμ και στην αλληγορικη εκφορα της ανθρωπινης διαθεσης και προσπαθειας να ανασταινει με οποιονδηποτε τροπο και με οποιο τιμημα, ο,τι νομιζει πως αγαπησε. Βασικα θα καταθεσω αυτο που ενιωσα και οχι αυτο που καταλαβα και ας αντιτιθεται αυτο στις απαιτησεις που εχει κανεις απο ενα «κριτικο» ταινιων , τιτλο που ουτως η αλλιως αποποιουμαι.

Ας παρουμε τα πραγματα απο την αρχη. Το Vertigo κατ’ αρχας πραγματευεται την ανθρωπινη αδυναμια. Ειτε αυτη εκφραζεται μεσα απο φοβιες, ειτε μεσα απο ψυχωτικες καταστασεις, απο την παθιασμενη αγαπη η και απο τον φονο. Απ’ οπου κι αν πηγαζει και οπως κι αν εκφραζεται, αυτη ειναι το θεμα που προσεγγιζει με ψυχαναλυτικη διαθεση ο μεγαλος auteur. Η ταινια ειναι ενοχλητικα κοντα στο να αποτελει μια αλληγορικη βιογραφια του δημιουργου της. Δεν υπαρχει αμφιβολια οτι μεσα στον ρολο που ερμηνευει θαυμασια ο βετερανος James Stewart ενσωματωνονται στοιχεια της αλλοκοτης προσωπικοτητας του σκηνοθετου που εγειρουν ζητηματα μισογυνισμου, μετενσαρκωσης, υποκειμενικης θεωρησης της απολυτης αγαπης που ορισμενες φορες αγγιζει και την νεκροφιλια. Ο Hitchcock δομει την σχεση του πρωταγωνιστη με την Novak ακριβως πανω στα χναρια των σχεσεων που ανεπτυσσε ο ιδιος με τις πρωταγωνιστριες του. Η σχεση του Πυγμαλιωνα με το δημιουργημα του ειναι σαφης οπως επισης και η εσωτερικη διαδρομη προς το ερεβος, που διανυει ο Stewart, σας αλλος Ορφεας που ψαχνει την Ευρυδικη του, προκειμενου να αποκτησει τελικα αυτο που ο ιδιος θεωρουσε υπαρκτο και πραγματικο. Την τελεια γυναικα. Η τελεια γυναικα εδω, ενσαρκωνεται απο την Novak – αρχικα ο ρολος προοριζονταν για την Miles και το γεγονος οτι δεν ηταν διαθεσιμη εκανε τον Hitchcock να χασει προς στιγμην το ενδιαφερον του για το φιλμ- και ειναι ο αντικειμενικος ποθος πρωταγωνιστου και σκηνοθετη. Η ψυχρη ξανθια με την ευπλαστη προσωπικοτητα, ερμαιο στα χερια του Πυγμαλιωνα της ειναι το ζητουμενο του σκηνοθετη που το γυρεψε μεσα σε πλειαδα πρωταγωνιστριων οπως η Novak, η Miles, η Hendren και η λατρεμενη του Grace Kelly. Το στησιμο της πρωταγωνιστριας και οι ατελειωτες ληψεις προφιλ συνιστουν μερος της ολοκληρωτικης εμμονης και της σεξουαλικης παθολογιας του Hitchcock που αφηνουν να διαφανουν ψηγματα μισογυνισμου σχεδον σε ολες του τις ταινιες. Η γυναικα αυτη, θυμα του ρομαντικου ιδεαλισμου, θυσιαζει την προσωπικοτητα της ακομη και το παρουσιαστικο της προκειμενου να ταιριαξει στην εικονα που εχει στο μυαλο του ο πρωταγωνιστης και στην ουσια γινεται το κλειδι ολης της υποθεσης. Αυτη θα απελευθερωσει τον Stewart απο τις εμμονες του η θα το οδηγησει στην απολυτη υποταγη του σε αυτες. Στον αντιποδα; Η παρουσια της Barbara Bel Geddes, το ειδος της γυναικας που αφηνει αδιαφορο τον σκηνοθετη, και λειτουργει ως φωνη λογικης μεσα στην δινη του παραλογου.

O Hitchcock στηνει ενα παιχνιδι σε αυτο το φιλμ, μεσα απο την αντιπαραθεση της υποκειμενικοτητας και της αντικειμενικοτητας. Στην πραγματικοτητα μας εμπαιζει. Καθ’ ολη την διαρκεια της ταινιας δεν μπορουμε ουσιαστικα να ξεχωρισουμε ποτε ειμαστε θεατες των γεγονοτων και ποτε αποτελουμε μερος των παραισθησεων του πρωταγωνιστη. Η ατμοσφαιρα και η ερμηνεια του Stewart μας παρασυρει σε βαθμο που βιωνουμε τον πονο του πρωταγωνιστη ο οποιος με μια δονκιχωτικη διαθεση προσπαθει να λαβει απαντησεις σε δυο επιπεδα. Το πρωτο αφορα το αστυνομικο μερος της υποθεσης και το δευτερο αφορα τις προσωπικες του αγωνιες και το κυνηγι χιμαιρων που εχει εξαπολυσει και που οπως ευστοχα παρατηρει ο ιδιος ο Hitchcock αποτελει μια εκφραση νεκροφιλιας.

Η υποθεση εξελισσεται υποδειγματικα. Παραλληλα με την λυση του μυστηριου και την απογυμνωση του δολοφονου που πραγματοποιειται σταδιακα και συμφωνα με τις επιταγες ενος καλογυρισμενου αστυνομικου, ξεγυμνωνεται στα ματια μας και το ψυχολογικο υποβαθρο στο οποιο στηριχτηκαν οι επιλογες των πρωταγωνιστων και αποκαλυπτεται η δυναμικη των ρομαντικων διαθεσεων τους.

Το τελος της ταινιας ειναι μεγαλειωδες. Δημιουργει την αισθηση του οριστικου και αναποφευκτου – οπως ο θανατος- τελους ενω στην πραγματικοτητα ενας παρατηρητικος θεατης θα αντιληφθει οτι δεν υπαρχει τιποτε οριστικο γυρω απο αυτο το τελος. Η ψυχοσυνθεση του πρωταγωνιστη εχει παρουσιαστει ολοκληρωμενα, οχι ομως και οι περαιτερω διαθεσεις του. Τι θα πραξει απο εδω και εξης; Θα λυτρωθει η θα επαναλαβει το ιδιο μοτιβο σχεσης μεσα στην παραζαλη του;

Με το φιλμ αυτο ο Hitchcock μεταβαινει απο το κλασσικο φιλμ νουαρ στο νεο-νουαρ. Αυτο βεβαια δεν αναφερεται μονο στις νεες τεχνικες και στην καινουρια και μαλλον εκκεντρικη σκηνοθετικη αντιληψη που εγκαινιαζει ο Hitchcock, αλλα και στις αρχες του μεταμοντερνισμου που ειναι ορατες στην ταινια και καταδεικνυουν την ικανοτητα αφομοιωσης των εξωτερικων επιδρασεων που ειχε ο σκηνοθετης. Ανοιγει νεους δρομους και δημιουργει μια σχολη που θα επηρεασει αρκετα τον γαλλικο κινηματογραφο με τον οποιο ο Hitchcock διεθετε μια ουτως η αλλως διαλεκτικη σχεση.

Η ταινια χωρις να εχει σπασει τα ταμεια την εποχη που γυριστηκε και χωρις φυσικα να εχει αμειφθει με ενα Oscar σκηνοθεσιας οπως του αξιζε, θεωρειται απο τα αριστουργηματα αυτου του καλλιτεχνη με την ιδιαζουσα προσωπικοτητα που τρομαξε του θεατες για συναπτα ετη οπτικοποιωντας αυτα που εμεις οι απλοι θνητοι δεν τολμουμε καν να ξεστομισουμε. Ειμαι σιγουρη οτι ο καθενας απο εσας εχει νιωσει να «γρονθοκοπειται» τουλαχιστον απο μια ταινια του μετρ και οπως αντιλαμβανεσθε για εμενα αυτη η ταινια ηταν το Vertigo.

Βαθμολογία: (10/10)

Αλκηστις Χαρσουλη

---

Παρασκευή 17 Μαρτίου 2006

Η κορυφή της χιτσκοκικής φιλμογραφίας, όπου η φόρμα του θρίλερ μπορεί να χωρέσει ένα σχόλιο για την ανθρώπινη τραγωδία με υπαρξιστικούς όρους. Μετά από ένα επαγγελματικό ατύχημα, ο αστυνομικός Σκότι Φέργκιουσον πάσχει από ακροφοβία και αποφασίζει να αποσυρθεί. Το τηλεφώνημα ενός παλιού του φίλου, που του ζητά να παρακολουθήσει τις περίεργες διαδρομές της γυναίκας του, τον κινητοποιεί ξανά. Αυτή είναι μονάχα η είσοδος στο λαβύρινθο των κατόπτρων που έχει χτίσει ο μετρ, αποφασίζοντας να παίξει με τους θεατές του «όπως με τα πλήκτρα ενός πιάνου». Πράγματι, το σασπένς δημιουργεί ηδονικές εκκρεμότητες, ενώ ο σκηνοθέτης συνθέτει κάδρα σαν ζωγράφος αλλά και πονηρός σημειολόγος. Την ίδια ώρα, θυμόμαστε την περίφημη ρήση του Μπαρτ («στον άλλο αγαπάμε το ψέμα του») και το Vertigo του τίτλου μετατρέπεται στον «ίλιγγο» του Κίρκεργκορ.

Βαθμολογία: (10/10)

Κωνσταντίνος Σαμαράς (Cine Tv)

Βλέπετε τα πρώτα 4 σχόλια. Πατήστε εδώ για να εμφανιστούν όλα.

Αυτή τη στιγμή δεν είστε συνδεδεμένος. Συνδεθείτε ή κάντε εγγραφή για να σχολιάσετε.