---

Τρί 02 Ιαν 2007

Christopher Nolan

Λες σύγχρονο Βρετανικό σινεμά ..και τι σου έρχεται στο μυαλό; Ποιες ταινίες και ποια πρόσωπα; Guy Ritchie; Πλέον δαγκώνει την κινηματογραφική ουρά του, σαν τον Richard Kurtis…Ο Kenneth Branagh; Θύμα της προσωπικής τους ευφυΐας, θα έβρισκε στο θέατρο την φυσική του θέση. Ο Shane Meadows; Πολύ καλός, αλλά χωρίς μεγάλη απήχηση. Φέρτε λοιπόν στο μυαλό σας το παχύ μούτρο του Christopher Nolan, ενός σκηνοθέτη που λόγω της επιτυχίας του στο Hollywood οι περισσότεροι έχουν κατηγοριοποιήσει σαν Αμερικάνο. Και όμως…

..και όμως, ο Nolan είναι ένας βέρος Άγγλος, παρά την διπλή του υπηκοότητα και την ευκολία με την οποία προσαρμόζεται στην κουλτούρα των States. Λονδρέζος όπως ο Michael Caine (ένα από τα είδωλά του), ο Nolan γεννήθηκε στην Βρετανική πρωτεύουσα στις 30 Ιουλίου του 1970 και στην ηλικία των εφτά χρονών, όταν θα έπρεπε να ζητάει από τον πατέρα του να τον πάει στο γήπεδο, ξεκινάει την ερασιτεχνική σκηνοθετική του καριέρα γυρίζοντας φιλμάκι με την Super 8 κάμερα του. Το καστ; Στρατιωτάκια. Κανείς δεν του το είχε πει τότε, αλλά την ίδια ακριβώς αρχή είχε κάνει και ένας από τους μεγάλους του σινεμά, ο Steven Spielberg. Καλοί οιωνοί για τον νεαρό Nolan, που δεν άργησε να περάσει και σε φιλμάκια με ανθρώπους μπροστά από την κάμερα-στρατολογώντας φίλους, συγγενείς και όποιον ήθελε να εξαντλήσει γρήγορα τα 15 λεπτά δόξας του. Οι σπουδές που επέλεξε (Αγγλική φιλολογία) ήταν αρκετά μακριά από το πραγματικό του πάθος αλλά σε αντίθεση με τις μονοδιάστατες σχολές ανά τον κόσμο, η Βρετανική (όπως και η Αμερικάνικη) εκπαίδευση θεωρεί το κολέγιο ως χώρο σφαιρικής εκπαίδευσης, ένα melting pot ταλέντων και απλών hobby. Με την συνδρομή της κολεγιακής film society ο Nolan μπόρεσε να συνεχίσει τα φιλμάκια του που, σημειωτέον, γίνονταν όλο και πιο περίεργα: To Doodlebug, η πιο γνωστή από τις short δουλειές του, έχει σαν ήρωα έναν άνθρωπο που προσπαθεί να σκοτώσει ένα έντομο!

Το Doodlebug, φιλμάκι του 1997, μοιάζει φτιαγμένο από κάποιον άλλον όταν το συγκρίνει κανείς με το The Following της επόμενης χρονιάς: Τα στυλ (ασπρόμαυρο) μπορεί να είναι το ίδιο αλλά η πρώτη ταινία του Nolan είναι εκπληκτικά ώριμη, μαρτυρώντας μια αξιοθαύμαστη εξέλιξη σε επίπεδο filmmaker για τον 28χρονο Βρετανό. Η πλοκή περιλαμβάνει έναν συγγραφέα με χόμπι να ακολουθεί τυχαίους περαστικούς (συνήθεια που σιγά σιγά θα μετατραπεί σε μανία) και έναν κλέφτη με τον οποίο γνωρίζεται. Όπως και το έτερο whiz kid, Darren Aronofsky, o Nolan γύρισε το The Following με ένα λιλιπούτειο budget (6.000 δολάρια), πιάνοντας την κάμερα μόνο τα ελεύθερα Σαββατοκύριακα και χρησιμοποιώντας φίλους του από την film society. Η ταινία κινήθηκε κυρίως σε underground ρεύματα, αλλά έκανε εντύπωση όταν προβλήθηκε στο San Fransisco Film Festival της ίδιας χρονιάς. Ο Nolan είχε πλέον αποκτήσει τις πρώτες άκρες στον χώρο της αμερικάνικης βιομηχανίας του σινεμά, και η Newmarket αποφάσισε να ποντάρει τον άγνωστο αλλά ευφυή νεαρό.

Το επόμενο φιλμ του Nolan ήταν αυτό που τον έκανε και παγκόσμια γνωστό: Memento. Ένα από τα γνήσια «μικρά» διαμάντια (Budget μόλις 5 εκατομμύρια) της τελευταία δεκαετίας, το Memento τοποθέτησε στον χάρτη όχι μόνο τον Christopher Nolan αλλά και τον Guy Pearce, στον πρώτο του «steal the show» ρόλο της καριέρας του. Το φιλμ, βασισμένο σε ένα μικρό διήγημα του Jonathan Nolan («Memento Mori» , μην το μπερδέψετε με το ομώνυμο βιβλίο της Muriel Sparks) τράβηξε την προσοχή τόσο των κριτικών (μέσω της κατακερματισμένης διήγησης- όπως και το Following) αλλά και του κοινού, που εκτίμησε την απόπειρα του Βρετανού να κάνει το μυαλό των θεατών να δουλέψει. Ακόμα και σήμερα οι Online συζητήσεις για την πραγματική σχέση Leonard/Sammy οργιάζουν, διαθήκη ενός φιλμ που από το πουθενά έφτασε να είναι υποψήφιο για Όσκαρ σεναρίου. Και εσείς σταματήστε να πιστεύετε πως η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα: Το Memento γυρίστηκε σε λιγότερο από ένα μήνα. Το Insomnia ήταν μια πιο δύσκολη περίπτωση. Remake, με ότι και αν συνεπάγεται αυτό, και κυρίως το φιλμ από το οποίο όλοι περίμεναν την επιβεβαίωση του ταλέντου του Nolan - ή τον καταποντισμό του. Η ταινία δεν στέκεται στο ύψος του original, αλλά ο Nolan επιβεβαιώνει πρώτον, το μάτι που έχει για την δημιουργία ατμόσφαιρας (λεπτομέρεια: Είναι δαλτονικός!) και δεύτερον την δυνατότητά του να χειριστεί ένα καστ βαρέων βαρών (Pacino, Williams, Swank). Το φιλμ δεν σπάει τα ταμεία αλλά τουλάχιστον εγκαταλείπει με θετικό πρόσημο τις αίθουσες, δίνοντας στον δημιουργό του ένα ισχυρό χαρτί που μπορεί να παίξει στο παιχνίδι των στούντιο με έπαθλο τον Batman.

Τρελή ή οξυδερκής; H Warner Brothers έδωσε μια επιταγή 150 εκατομμυρίων δολαρίων στον Nolan, ζητώντας του ούτε λίγο ούτε πολύ να αναστήσει μια επικερδή σειρά ταινιών που είχε φτάσει σε ένα εξευτελιστικό αδιέξοδο με το Joel Schumacher. O Nolan, που ήταν το φαβορί για τη θέση μαζί με τον Aronofsky, αποφάσισε να «ξηλώσει» από τη μνήμη μας ό,τι θυμόμασταν για τον άνθρωπο νυχτερίδα . Έξω ο εξπρεσιονισμός του Burton, μακριά οι διασκεδαστικές γελοιότητες της τηλεοπτικής σειράς και κυρίως ένα μεγάλο «αντιός» στην κατάχρηση των ειδικών εφέ που τραβούσαν την προσοχή μακριά από αυτό που ήταν σημαντικό: Τον χαρακτήρα. Ο Nolan έδωσε υπόσταση και κίνητρα στον Batman (με τη βοήθεια του David S. Goyer), τον προίκισε με τα κόμπλεξ που όλοι θαυμάζουν στον Peter Parker και από καρικατούρα τον επανέφερε vigilante-φόβητρο. Η επιτυχία ήταν ολοκληρωτική (οκέι, εκτός από την Bat-μπουλντόζα!) και ο Nolan, που είχε δηλώσει σε ανύποπτο τον σεβασμό του για την σημασία των υπερ-ηρώων στην σύγχρονη κουλτούρα μπορούσε να κοιτάει το Hollywood από ψηλά, σαν τον Batman, αλλά με το μυστηριώδες μειδίαμα του Ra’s Al Ghul. Ίσως γιατί ήξερε πως ακόμα έχει πολλά τρικ κρυμμένα στο μανίκι του…

Ναι, ήταν μια φτηνή και αναμενόμενη φράση-μετάβαση προς το Prestige αλλά η νέα ταινία του Nolan δεν χρειάζεται γλαφυρές εισαγωγές για να γίνει αντιληπτή. Με τους αξιόπιστους σωματοφύλακές του ( Bale, Caine) και την συνδρομή του Jonathan στο σενάριο, ο Nolan παίρνει το επιτυχημένο αλλά εχθρικό μυθιστόρημα του Christopher Priest και το μετατρέπει σε ένα μαγικό (στο στήσιμο) όσο και προσγειωμένο (στις προθέσεις) φιλμ, που για πολλούς παίρνει το θρόνο του Departed ως το καλύτερο της χρονιάς. Προς θεού, δεν είναι φιλμ που περνάει απαρατήρητο (ιδίως και με την προσθήκη των Jackman και Johansson στο καστ) αλλά αυτό που στο χαρτί μοιάζει σαν πυροτεχνικό σόου γίνεται α) δράμα β) κωμωδία γ) ψυχολογική μελέτη δ) μυστήριο και μια συλλογή από σεναριακά twist που, σπάνιο πράγμα, κάνουν ακόμα πιο δυνατό το τελευταίο πεντάλεπτο. Και να φανταστεί κανείς ότι ο Nolan επέλεξε το φιλμ σαν μια χαλαρή δραστηριότητα, διακοπές ας πούμε, πριν αφιερωθεί στο The Dark Knight, προγραμματισμένο για το 2008, μια ταινία που μας υπόσχεται τον Batman (φυσικά!) αλλά και τον Joker!

Είναι πολύ λίγοι οι σκηνοθέτες που με τόσο λίγες ταινίες στο ενεργητικό τους κατάφεραν να έχουν δημιουργήσει τόσο τεράστιες απαιτήσεις στο κοινό . Ο Fincher ίσως; O Singer; Ο Nolan, σε αντίθεση με τους προαναφερθέντες, προς το παρόν δεν έχει κάνει ένα λάθος βήμα στην καριέρα του. Αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο τα blockbuster και τα φιλμ χωρίς ιδιαίτερες οικονομικές απαιτήσεις και οι επιλογές του τον δικαιώνουν. Εξαιρετικά υψηλό IQ ή απλά μια υγιής δόση τύχης; O ίδιος επιμένει, λες και θέλει να προλάβει τον συλλογισμό μας: «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, ούτε στο ελάχιστο».

---