---

Παρ 12 Νοε 2010

Asperger-σινεμά-κοινωνία

Δηλωμένες και άδηλες καταγραφές μιας διαφορετικότητας μέσα απ το φακό.

Αν και δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο σενάριο για το σύνδρομο Asperger, είναι φανερό – ήδη από την πρώτη σκηνή - και για όσους γνωρίζουν την σχετική συμπεριφορά, ότι ο ήρωας της ταινίας The Social Network και δημιουργός του Facebook, Mark Zuckerberg, το έχει. Το σύνδρομο στην Αμερική έχει περάσει ως θέμα στην κοινή γνώμη, αλλά δεν είναι πολύ γνωστό ακόμη στην Ελλάδα, κάτι πολύ φυσικό αφού καταχωρήθηκε επίσημα ως τέτοιο, μόλις το 1992 στην λίστα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μια περίπου δεκαετία μετά το θάνατο του Αυστριακού παιδίατρου Hans Asperger που το εντόπισε και το μελέτησε από τα μέσα της δεκαετίας του 40, όντας και ο ίδιος φορέας του.

Συχνά αναφέρεται ως μια ελαφριά μορφή αυτισμού, εντάσσεται δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή του High-functioning autism, όμως είναι κάτι διαφορετικό. Βασικό χαρακτηριστικό του συνδρόμου είναι η έλλειψη κοινωνικής αντιληπτικότητας. Ο 100% ασπεργκερικός δυσκολεύεται να καταλάβει την συνολική κατάσταση του ανθρώπου που βρίσκεται απέναντί του. Αν είναι χαρούμενος, δυσαρεστημένος ή λυπημένος, φιλικός ή αρνητικός, αν αδημονεί για κάτι κ.λπ. Επίσης δυσκολεύεται να εννοήσει τον μεταφορικό λόγο, από τον οποίο βρίθει η καθημερινή μας επικοινωνία. Αν π.χ. ακούσει για πρώτη φορά τη φράση «μια γυναίκα να την πιείς στο ποτήρι» θα προσπαθήσει να καταλάβει τι σημαίνει αυτό, ή αντίστροφα, μπορεί να πει σε κάποιον άγνωστο «θέλετε να σας ανεβάσω με την μηχανή μου στην ανηφόρα επειδή είστε χοντρός;» χωρίς να φαντασθεί ότι αυτή η κυριολεξία μπορεί να προσβάλλει. Οι aspies όπως αυτοαποκαλούνται, συχνά διακρίνονται για την περιορισμένη γκάμα των προτιμήσεων τους σε φαγητά, για την μανιακή προσκόλληση τους σε (λίγα) πράγματα και συνήθειες, για την αυστηρή οργάνωση του ωραρίου και του χώρου τους, με ελάχιστη δυνατότητα προσαρμογής σε κάθε αλλαγή, που πάντα τους προκαλεί μέγιστο άγχος.

Από την άλλη μεριά, σε αρκετές περιπτώσεις παρουσιάζουν υπεραυξημένη αντιληπτικότητα στην αφηρημένη σκέψη. Διακρίνονται στα μαθηματικά, στην πληροφορική, στην φιλοσοφία, γενικά σε όλες τις θετικές επιστήμες όπως και στις τέχνες. Οι μελετητές, κρίνοντας από τα βιογραφικά δεδομένα θεωρούν πιθανούς, έως σίγουρους ασπεργκερικούς: από τον χώρο της φιλοσοφίας και των επιστημών τους Friedrich Nietzsche, Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein, Carl Jung, Henry Thoreau, Isaac Newton, Albert Einstein, Nikola Tesla, Alexander Graham Bell, Thomas Edison. Στην πολιτική τους Μεγάλη Αικατερίνη, George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln, Al Gore, Barrack Obama (κάποιοι εικάζουν) αλλά και τον Adolf Hitler. Στην λογοτεχνία τους Jane Austen, Emily Dickinson, Franz Kafka, Mark Twain, Isaac Asimov, George Bernard Shaw, H.P. Lovecraft. Στην μουσική τους Ludwig Van Beethoven, Wolfgang Amadeus Mozart, Gustav Mahler, Richard Strauss, Anton Bruckner, Bela Bartok, Bob Dylan, Michael Jackson. Στα εικαστικά τους Vincent Van Gogh, Wasily Kandinsky, Andy Warhol. Η μάλλον μεγάλη λίστα περιλαμβάνει ακόμη, από τον χώρο της πληροφορικής τους Charles Mackintosh και Bill Gates (το έχει δηλώσει ο ίδιος), τον καρτουνίστα Charles Schulz (Peanuts, Charlie Brown), τον σκακιστή Bobby Fischer και τους μεγιστάνες Howard Hughes και Henry Ford. Επίσης, ένα μεγάλο ποσοστό από τους υπαλλήλους που δουλεύουν στη Silicon Valley, ίσως και το 40%, έχουν το σύνδρομο.

Στο χώρο του σινεμά βρίσκουμε τους Alfred Hitchcock, Stanley Kubrick, Woody Allen, Jim Henson, Michael Palin, Keanu Reeves, Daryl Hannah, η οποία μάλιστα πρόσφατα κατηγόρησε μια εταιρία για διακρίσεις, ισχυριζόμενη ότι δεν της έδωσαν ρόλο λόγω του συνδρόμου.

Στην μέχρι τώρα φιλμογραφία έχουμε τρία φιλμ που εστιάζουν στο θέμα. Τα Mozart and the Whale (2005), Adam (2009) και το animated (με πηλό) Mary and Max (2009). Και οι τρεις ταινίες είναι δράματα με κάποιες χιουμοριστικές νότες που περιστρέφονται γύρω από την προσπάθεια δυο ανθρώπων να επικοινωνήσουν, να ανταλλάξουν αισθήματα, να δεθούν στη ζωή. Υπάρχει βέβαια και η κωμική τηλεοπτική σειρά, το The Big Bang Theory (από το 2007) στην οποία ένας από τους τρεις βασικούς ήρωες έχει (χωρίς να αναφέρεται στο σενάριο) το σύνδρομο.